BÖLÜM 2

ZAYİ OLAN VEYA ÇALINAN DEFTER VE/VEYA BELGELER İÇİN YAPILMASI GEREKENLER ;

Mücbir sebeplerin varlığı mükellefi cezalardan kurtarır. Nitekim VUK’un “Mücbir sebepler”başlıklı 373’üncü maddesine göre; Vergi Usul Kanununda yazılı mücbir sebeplerden her hangi birinin vukua geldiği malum ise veya tevsik ve ispat olunursa vergi cezası kesilmez, hükmü yer almaktadır.

O halde mükellefin, defter ve belgelerinin ibraz edilmemesinin mücbir sebebe dayandığını tevsik ve ispat etmesi gerekir. VUK’un “Mücbir sebepler başlıklı 13 üncü maddesinde sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısiyle defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması mücbir sebep hali olarak kabul edilmektedir. Örneğin yangın, sel, su baskını, deprem gibi nedenlerle defter ve belgelerin zayi olması durumunda mücbir sebepten bahsedilebilecektir.

BİRİNCİ ADIM: TESPİT TUTANAKLARINI TUTTURUN

İlk olarak defter ve belgelerin zayi olmasına yol açan olayla ilgili resmi tespitleri yaptırın. Örneğin, yangın çıkması sonucu defter ve belgeler yanmış ise itfaiye raporu alınması, yanmış ve okunamaz hale gelmiş defterlerle ilgili tespitlerin (nev’i, seri-sıra no, cilt adedi ve boş veya kullanılmış olma durumu)  raporda yer almasının sağlanması önem taşır. Benzer şekilde, deprem olmuşsa hasar tespit tutanağı, hırsızlık durumunda ilgili karakoldan alınacak olay yeri inceleme veya tespit tutanakları gerekir.

İKİNCİ ADIM: ASLİYE TİCARET MAHKEMESİNDEN ZAYİ BELGESİ ALIN

Sonraki ve süreye bağlı adım, aldığınız yukarıdaki tevsik edici belgelerle ZAYİ BELGESİ almak üzere defter ve belgelerin zayi olduğu işletmenin bulunduğu yer için yetkili asliye ticaret mahkemesine başvurmaktır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 82 nci maddesinin (7) numaralı fıkrasında bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde zıyaa uğrarsa tacir zıyaı öğrendiği tarihten itibaren onbeş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesindenkendisine bir belge verilmesini isteyebileceği hüküm altın alınmıştır. Bu dava hasımsız açılmaktadır. Mahkeme gerekli gördüğü delillerin toplanmasını da emredebimektedir.

Tacir, defterin kaybını öğrendiği tarihten başlayarak onbeş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinde buna ilişkin belge verilmesini isteyebilir ve bu süre hak düşürücü süredir. Hasımsız olarak görülecek bu davada, mahkemeler gerekli araştırmayı yapmak durumundadır. Mahkeme, itfaiye raporu, karakol tutanağı gibi belgeleri incelemenin yanı sıra şahit de dinleyebilmektedir.

Mahkemeye zayi belgesi için müracaat ederken, kayba yol açan olaya ilişkin delillerin (itfaiye tarafından tutulan tutanak, hasar tespit tutanağı, hırsızlık durumunda polis tarafından düzenlenecek olay yeri inceleme tutanağı ve benzeri) yanı sıra hangi defter ve belgeler için zayi belgesi istenildiğinin de belirtilmesi gerekir. Aksi takdirde, neyin zayi olduğunun tevsiki mümkün olmaz.